Veel gestelde vragen Brand Landfill Selibon

Bij deze brand zijn dioxines vrijgekomen. De Milieuongevallen Dienst (MOD) onderzoekt naast dioxines ook het voorkomen van PAK’s en zware metalen. Deze resultaten zijn nog niet bekend. De resultaten van dit onderzoek zijn nog niet bekend. Zodra de resultaten binnen zijn, zullen we hierover communiceren en deze Q&A sectie aanvullen.

Dioxines is een verzamelnaam voor een paar honderd verschillende stoffen, waarvan er zeventien van belang zijn. Dioxines ontstaan onder meer door (bos)branden, vulkanen, afvalverbranding en wegverkeer. Bij de brand van 5 november op de landfill is veel afval verbrand, waardoor er dioxines zijn ontstaan en zijn verspreid in de omgeving. De omgeving waarbinnen verhoogde concentraties zijn gemeten, kan je zien op deze kaart.

Nee, dat is afhankelijk van het type materiaal dat in brand staat. Er moeten chloorhoudende producten, zoals PVC, in de brand moeten staan. Daarnaast hangt de hoeveelheid dioxines en type dioxines die vrijkomen tijdens een brand af van het soort materiaal en de verbrandingstemperatuur. Bij een zeer hoge temperatuur (boven 800°C) kunnen dioxines zelfs weer afbreken.

Dioxines kan je niet met het blote oog zien. Ook zijn dioxines geur-, smaak- en kleurloos.

Dioxines hopen zich op in het vetweefsel van dieren. Mensen krijgen dioxines voornamelijk binnen door het eten van dierlijke vetten, vlees, ei, melk en (vette) vis.  Dioxines worden niet via de huid en zeer beperkt via de ademhaling opgenomen.

Langdurige inname van dioxines kan zorgen voor een slechter werkend afweersysteem, een verminderde vruchtbaarheid en kanker. Dagelijkse inname van lage gehaltes kan uiteindelijk leiden tot verhoogde gehaltes in het lichaam en daarmee schadelijke effecten. Dan gaat het vooral om de extra inname van dioxines via voedsel over langere termijn die schadelijk kunnen zijn.

Dioxines kunnen op groenten en fruit terecht zijn gekomen. Daarom wordt het afgeraden om ongewassen groenten en fruit uit het effectgebied (zie kaart) te eten. Heb je groenten of fruit uit het gebied gegeten, dan zal het gezondheidsrisico alsnog klein zijn. Dit komt omdat het een kortdurende inname is. Ook schil je sommige groenten en fruit.  Door te schillen zitten er geen dioxines meer in en op groenten en fruit, omdat dioxines niet worden niet opgenomen in de plant. Schillen heeft de voorkeur boven wassen.

Groenten en fruit die na de brand zijn gegroeid kan je weer eten. Het is altijd verstandig om groenten en fruit te wassen voor je ze eet.

Kippen en geiten die buiten lopen in het effectgebied (zie kaart) kunnen dioxines binnen hebben gekregen. De kippen en geiten eten van de grond en planten waar dioxines op terecht gekomen zijn. Deze dioxines komen in de eieren en in het vlees terecht. Als je eieren en/of vlees hebt gegeten uit dat gebied, heb je mogelijk wat meer dioxines binnengekregen. Dit is een kortdurende extra inname waardoor het gezondheidsrisico klein is. Het advies is om voorlopig geen eieren en vlees van dieren die in het effectgebied lopen te eten. Laat kippen op schone grond scharrelen. Zo komen er geen nieuwe dioxines in de eieren.

Ook buiten het evacuatiegebied hebben mensen klachten gehad van de rook. In rook zitten veel gevaarlijke stoffen, ook dioxines. Dioxines worden nauwelijks opgenomen via de ademhaling. Tijdens de brand zijn instructies gegeven hoe je roetdeeltjes en zwarte aanslag kunt verwijderen, en wat te doen met groente en fruit. Als je die instructies hebt opgevolgd ben je niet blootgesteld aan de gevaarlijke stoffen. Als dit niet het geval is kan je alsnog de voorgestelde instructies opvolgen voor verminderde blootstelling.

Omdat er veel verschillende dioxines zijn, wordt bij metingen altijd gekeken naar de soort dioxines die zijn vrijgekomen. De dioxines die de MOD (de Milieuongevallen Dienst van het RIVM) op Bonaire heeft gevonden, zijn dezelfde soort dioxines die bij verbranding vrijkomen. Deze dioxines zijn dus door verbranding vrijgekomen, maar er kan geen onderscheid gemaakt worden tussen de brand van 5 november en eerdere branden. Tot 2 km van de brand, zijn de meetresultaten aanzienlijk hoog. Daarom is het waarschijnlijk dat de brand van 5 november op de landfill de bron is geweest. In het gebied van 2 tot 4 km vanaf de brandlocatie zijn de meetresultaten nog altijd boven de norm, maar niet ver daarboven. Dit betekent ook dat het in dit gebied niet zeker is wat de bron hiervan is, dat kan de brand zijn maar kan ook door andere activiteiten in het gebied zijn ontstaan.

Een brand is een acute situatie, waarbij gelijk actie nodig is. Dan is er geen tijd om onderzoek te doen naar de verspreidingszones in Caribisch Nederland. Daarom is de 1 km zone uit Europees Nederland toegepast. Nu blijkt dat neerslagwaarden van dioxines tot 2 km van de brand aanzienlijk verhoogd zijn. Het verschil in afstand kan komen door verschillende factoren, zoals de hardere (oosten)wind, de hoogte en grootte van de brand, hoeveelheid plastic dat is verbrand of brand in de open lucht. In het gebied van 2 tot 4 km van de brand zijn de dioxines nog altijd boven de norm, maar niet ver erboven. Dit betekent het in dit gebied niet zeker is wat de bron is.

Evacuatie kan worden ingezet bij een acute situatie. Evacuatie moet altijd goed worden afgewogen, omdat evacuatie zelf ook gezondheidsrisico’s heeft. Bij de brand in november zijn mensen binnen een straal van 1 km geëvacueerd, om hen te beschermen tegen de acute effecten van de rook. Als de brand voorbij is, is het niet meer mogelijk om gevaarlijke stoffen in de rook te meten. Het onderzoek van de MOD brengt in kaart welke stoffen uit de rook zijn neergedaald; dat wordt depositie genoemd. Blootstelling aan gevaarlijke stoffen in depositie kan effecten hebben op de gezondheid als met langere tijd wordt blootgesteld. Dit onderzoek heeft geen invloed op het evacuatiegebied. Wel kan dit onderzoek invloed hebben op de adviezen om in een bepaald gebied geen groenten, fruit, eieren of vlees te eten.

• PG geeft informatie aan burgers over de effecten van brand en rook via informatie op deze website.
• PG adviseert het bestuur en gezag, werkt samen met de andere overheidsinstanties en gezondheidsinstellingen.
• PG ondersteunt de zorgorganisaties bij het geven van informatie aan burgers.
• PG verzamelt informatie over de effecten die deze brand heeft op de gezondheid van de burgers. PG stemt inhoudelijk af met geneeskundig adviseurs gevaarlijke stoffen en medisch milieukundigen van buiten Bonaire.
• PG houdt via signalen vanuit de zorgorganisaties overzicht op de gezondheidsklachten van mensen door deze brand. Gegevens over de effecten worden samenwerking met het ziekenhuis en de huisartsen verzameld.

Het is altijd belangrijk zo min mogelijk rook in te ademen. Rook is altijd giftig. Maar als het een keer toch gebeurt, blijft dit meestal zonder ernstige gevolgen op langere termijn. De gezondheidseffecten van rook hangen vooral af van de hoeveelheid rook die je binnenkrijgt, de duur en de frequentie van de blootstelling. Heb je na het inademen van rook blijvend last van de luchtwegen, een geïrriteerde keel, prikkeling van de ogen of hoofdpijnklachten, dan kan je voor de zekerheid contact opnemen met je huisarts.

• PG is geen zorgverlener en dus niet het contactpunt voor inwoners met klachten.
• PG geeft aan individuele burgers niet een medische indicatie, medicatie of behandeling.
• Mensen op Bonaire die medische behandeling of individueel gezondheidsadvies nodig hebben vragen dat bij hun huisarts of in avond en weekend bij de huisartspost.